زانتان گام
یکی از ترکیبات شیمیایی که به شدت در صنایع و مخصوصا صنعت تولید غذا به کار می رود، زانتان گام می باشد. این ماده که آن را با نام های دیگری چون گزانتان گام و یا صمغ زانتان نیز می شناسند، به واسطه تخمیر نوع خاصی از باکتری به نام زانتوموناس تولید می شود و امروزه به عنوان افزودنی غذایی بی خطر به مواد خوراکی اضافه می شود. اما کاربردهای این ماده فراتر از اینهاست و خواص فیزیکی و شیمیایی آن و در عین حال بی خطر بودنش، سبب شده تا این روزها طرفداران زیادی در بین صاحبان صنایع پیدا کند. اما زانتان گام چیست و چه کاربردهایی دارد؟ خواص ویژه این ماده کدامند که سبب شده تا در صنعت و به ویژه صنایع غذایی تا این حد مورد استفاده قرار گیرد؟ در این مطلب شما را به طور کامل با زانتان گام، خواص و کاربردهای آن آشنا کرده و برای تهیه آن از مراجع معتبر یاریتان خواهیم کرد.
زانتان گام چیست؟
در ابتدا به بررسی ماهیت این ماده خواهیم پرداخت. زانتان گام نوعی پلیمر به شدت سنگین است که با فرمول شیمیایی C35H49O29 نمایش داده می شود. در لاتین به این ماده Xanthangum گفته می شود. این ماده از نظر شکل ظاهری جامدی سفید رنگ است که غالبا به شکل پودر به فروش می رسد. باید اشاره کرد که زانتان گام به خوبی در آب حل می شود و از همین حلالیت مناسب در آب در صنعت بهره های فراوانی گرفته می شود. زمانی که زانتان گام در آب حل شود، سبب پایداری مناسب آن شده که ماده مورد نظر را به ماده ای پایدار بدل خواهد ساخت. این ماده پس از حل شدن در آب حالت ژله ای پیدا می کند و از آنجایی که نوعی کربوهیدرات بر پایه الیاف محلول می باشد، بدن انسان قادر به هضم آن نیست. با این تفاسیر ورود زانتان گام به بدن، هیچ نوع کالری و خاصیتی برای فرد نخواهد داشت. از آنجایی که زانتان گام خاصیتی مشابه پلاستیک را داراست، ترکیب آن با هر ماده ای می تواند سبب بالا رفتن ویسکوزیته و غلظت ماده خواهد شد. هم چنین این ماده فاقد گلوتن بوده و به همین دلیل این روزها استفاده از آن در صنعت غذا طرفداران زیادی پیدا کرده است. تا جایی که ما روزانه مقادیر زیادی از این ماده را توسط غذایی که می خوریم وارد بدن خود می کنیم.
در جدول زیر برخی از ویژگی های این ماده را مشاهده می کنید.
نامزانتان گام، گزانتان گام، صمغ زانتان
فرمول شیمیاییC35H49O29
حالت فیزیکیجامد
رنگسفید
حلالیت در آببه شدت محلول
موارد استفاده زانتان گام
زانتان گام ماده ای بدون بو است که افزودن آن به هر ترکیبی تغییری در طعم و بوی آن ایجاد نمی کند. از سویی فاقد کالری می باشد و بدون گلوتن بودن آن برای افرادی که در رژیم های غذایی خاص هستند و یا به گلوتن حساسیت دارند، به شدت مناسب است. بنابراین طبیعی است که یکی از عمده موارد استفاده زانتان گام در صنعت غذا باشد. در کنار این موارد، خاصیت امولسیون کنندگی و پایداری که به مواد می بخشد، سبب شده تا در کنار مواد غذایی در بخش های دیگری هم شاهد بهره گیری از آن باشیم. در ادامه به گوشه ای از موارد استفاده زانتان گام اشاره کرده ایم.
کاربرد زانتان گام در صنایع غذایی
همان طور که اشاره شد، صاحبان صنایع غذایی از عمده ترین مصرف کنندگان این ماده می باشند. کاربرد زانتان گام در صنایع غذایی محدود به بخش خاصی نیست و در طیف گسترده ای از مواد غذایی که مصرف می کنیم، شاهد استفاده از این صمغ می باشیم. علت اصلی که از زانتان گام در صنعت غذا بهره گرفته می شود، تاثیری است که در یکدست شدن، قوام گرفتن و بالا رفتن حجم و ویسکوزیته از خود به جای می گذارد. از سویی دیگر فاقد عارضه جانبی بودن این ماده و بدون گلوتن بودن آن، محبوبیت زیادی را برای این زانتان گام ایجاد کرده است. در ادامه به بررسی مواد غذایی که در آنها از این صمغ بهره گرفته شده است، پرداخته ایم.
زانتان گام در لبنیات: یکی از شاخه های اصلی که از این صمغ در آن استفاده های زیادی می شود، صنعت لبنیات می باشد. در این حوزه از زانتان گام به منظور ایجاد پایداری در محصولات استفاده می شود و هم چنین با افزودن آن، طول عمر ماده لبنی افزایش پیدا خواهد کرد. محصولات لبنی نظیر بستنی ها، خامه، انواع شیک ها و ... حاوی صمغ زانتان می باشند. بدون بو و کالری بودن این افزودنی در لبنیات سبب شده تا به منظور حفظ پایداری و هم چنین افزایش حجم محصولات، گزینه ای ایده آل باشد.
زانتان گام در نان ها: یکی دیگر از محصولاتی که در آنها از زانتان گام بهره گرفته می شود، نان ها هستند. در این حوزه از صنغ زانتان به منظور افزایش حجم آن، پایدار شدن آن و ایجاد خمیری یکدست استفاده می شود. هم چنین در تولید نان، استفاده از زانتان گام می تواند میزان نیاز به تخم مرغ را کاهش دهد و از سویی بدون گلوتن بودن آن سبب شده تا بیمارانی که توانایی تحمل این ماده را ندارند و از عارضه سلیاک در رنج هستند، بتوانند از انواع نان های تولید شده تا زانتان گام استفاده کنند.
زانتان گام در انواع دسر و نوشیدنی: بخش عمده ای از استفاده زانتان گام در صنعت دسر و نوشیدنی هاست. از این ماده به منظور بالا بردن عمر مفید مواد غذایی و هم چنین بهبود طعم آنها بهره گرفته می شود. زانتان گام سبب می شود که در طول مدت نگه داری نوشیدنی ها و دسر ها، هیچ تغییر شکلی در آنها ایجاد نشده و پایداری مطلوبی را در محصول به وجود می آورد. هم چنین استفاده از آن در انواع نوشیدنی ها، سس و دسر سبب می شود تا کالری آنها کاهش چشم گیری داشته باشد و برای کسانی که به دنبال محصولات رژیمی و کم کالری هستند، انتخابی ایده آل محسوب می شود.
کاربرد زانتان گام در صنایع آرایشی و بهداشتی
یکی دیگر از حوزه هایی که از این صمغ در آن استفاده می شود، صنعت تولید محصولات آرایشی و بهداشتی است. از این ماده در حوزه تولیدات آرایشی و بهداشتی به منظور بالا بردن حجم محصولات و در عین حال حفظ کیفیت آنها استفاده می شود. با استفاده از این صمغ، مواد آرایشی و بهداشتی نظیر انواع کرم ها، لوسیون ها، خمیر دندان و ... قوام بهتری خواهند یافت و به سهولت از ظرف بسته بندی خود خارج می شوند. در عین حال این افزودنی آسیبی هم به بافت بدن، پوست و دهان و دندان نمی رساند.
کاربرد زانتان گام در سایر صنایع
خواص این ماده نظیر ایجاد پایداری و مقاومت در برابر تغییرات درجه حرارت و اسیدیته، سبب شده تا در تولید طیف گسترده ای از مواد شیمیایی از این ماده استفاده شود. امروزه در کشاورزی و تولید انواع آفت کش ها از صمغ زاتنان بهره گرفته می شود تا هم حالت محصول در طول مدت نگه داری و استفاده تغییر نکند و هم حجم آن افزایش داشته باشد. هم چنین در صنعت رنگ و رزین از این ماده استفاده های فراوانی می شود و به منظور بهبود کیفیت محصول و رسیدن به حالت فیزیکی مورد نظر از زانتان گام بهره گرفته می شود. شاید جالب باشد که بدانید در رنگ هایی که در دیوارهای منازل خود استفاده کرده اید، زانتان گام وجود دارد. اما بهره گیری از زانتان گام به این موارد محدود نمی شود و امروزه در طیف گسترده ای از تولیدات شیمیایی شاهد استفاده از این صمغ هستیم.
کاربرد زانتان گام در پزشکی
این ماده در پزشکی هم خواص جالبی از خود نشان داده است که برای سلامتی انسان مفید می باشد. مطالعات پزشکی نشان داده است که زانتان گام می تواند منجر به کاهش قند و کلسترول بد خون شود. هم چنین حالت ژله ای که این ماده با ورود به معده از طریق مواد غذایی پیدا می کند، سبب می شود تا حجم عمده ای از معده اشغال شده و میل به خوردن مواد غذایی بیش تر در فرد کاهش پیدا کند. این مساله در افرادی که به دنبال کاهش وزن و رسیدن به اندامی متناسب می باشند، اهمیت پیدا می کند. زانتان گام می تواند در کسانی که دچار خشکی دهان هستند، به عنوان نوعی بزاق دهانی مصنوعی مورد بهره برداری قرار گیرد. بررسی های بیش تر برای رسیدن به خواص پزشکی زانتان گام در حال انجام می باشد و با به اثبات رسیدن ویژگی های مفید این صمغ، احتمال استفاده گسترده آن در داروسازی وجود خواهد داشت.
در جدول زیر می توانید برخی از کاربردهای این ماده را در یک نگاه مشاهده کنید.
کاربردهای زانتان گام صنایع غذاییاستفاده به عنوان نوعی پایدار کننده مواد غذایی
بهره گیری به منظور افزایش طول عمر مفید ماده غذایی
افزایش حجم و غلظت مواد غذایی
جایگزینی مناسب برای تخم مرغ و ترکیبات حاوی گلوتن در محصولاتی نظیر نان
صنعت آرایشی و بهداشتیافزایش دهنده ویسکوزیته و حجم محصولات
بهبود دهنده حالت ماده و سهولت خارج شدن از بسته بندی
افزایش دهنده حجم محصول
استفاده در صنعتبهره گیری به منظور تولید محصولات آفت کش
استفاده در صنعت رنگ و رزین به عنوان پایدار کننده
استفاده پزشکیموثر در کاهش قند و کلسترول بد خون
از بین برنده خشکی دهان
موثر در کاهش وزن و لاغری
صمغ زانتان را از کجا تهیه کنیم
موارد استفاده عدیده ای که این ماده دارد، سبب شده تا نیاز به آن در بازار به شدت گسترده بوده و تولید کنندگان مواد شیمیایی اقدام به تولید و فروش این ماده کنند. اما پرسش اینجاست که صمغ زانتان را از کجا تهیه کنیم که بابت کیفیت و قیمت خیالمان آسوده باشد. با توجه به اینکه این ماده استفاده خوراکی دارد، باید در انتخاب مرجع خرید آن دقت بالایی به خرج داد تا محصول نهایی تولید شده، آسیبی به مصرف کننده وارد نکند. در ادامه این مطلب شما را با بهترین مرجع برای تهیه زانتان گام آشنا خواهیم کرد.